Belgian Woodforum

© Belgian Woodforum

Zoekt u plaatmateriaal op basis van hout? Dan bepalen onder meer het klimaat waarin u de platen wilt gebruiken, en hun mechanische kwaliteiten uw keuze. Er zijn 5 plaattypes:

• spaanplaten;
• multiplexplaten;
• hardboardplaten;
• MDF-platen;
• OSB-platen

Welke plaat kiezen?

Enkele eenvoudige ja-neevragen leiden u via een beslissingsboom naar de specificaties van het plaattype dat u zoekt. Die matrixmethode is uitgedacht door de technische commissie van het Centre Européen de Normalisation (CEN TC 112). Ze werkte de specificaties en normen uit voor alle standaardplaten die op de Europese markt beschikbaar zijn.
Ontdek de beslissingsboom voor plaatmateriaal (doc)

Afwerking van plaatmateriaal
De buitenlaag van plaatmateriaal is soms niet mooi afgewerkt. Daarom wordt vaak fineer gebruikt. Toch zijn er ook modernere technieken om platen decoratief af te werken én te versterken – vaak op basis van papier of hars.
Lees meer over de laatste trends voor de afwerking van plaatmateriaal (doc)

Brandreactie van plaatmateriaal
De European Panel Federation (EPF) is de Europese federatie van producenten van
vezel-, OSB- en MDF-platen. Ze testte de voorbije jaren uitgebreid de brandreactie van uiteenlopende plaattypes.
Bekijk hier de classificatietabel van plaatmateriaal volgens brandreactie (doc)

Technieche specificaties (STS)
Technische specificaties over plaatmaterialen (download STS 04.4)

 

top

Beslissingsboom plaatmateriaal

De vragen beantwoord:

• Vocht?
  De eerste vraag mikt op het klimaat waarin u de plaat wilt gebruiken. Naargelang van het gebruik zijn drie gebruiksklassen mogelijk:
  • Droge omstandigheden
    De plaat heeft een vochtgehalte dat overeenstemt met een klimaat van
    20 °C en 65% relatieve vochtigheid.
  • Vochtige omstandigheden
    De plaat heeft een vochtgehalte dat overeenstemt met een klimaat van meer dan 85% relatieve vochtigheid gedurende meerdere weken per jaar. Concreet zijn dat ruimtes waarin de luchtvochtigheid tijdelijk hoog kan worden gehouden of waar vochtinsijpeling niet is uitgesloten. Voorbeelden? Keukens, badkamers, dakplaten.
  • Buitengebruik
    De plaat wordt gebruikt in omstandigheden waarin de vochtigheid nog hoger kan oplopen.
• Structureel?
  De tweede vraag gaat over de belasting van de plaat. Het antwoord leidt u naar:
  • structurele platen;
  • niet-structurele platen.
• Hoge mechanische eigenschappen?
  Deze vraag betreft de mechanische eisen die u stelt aan het plaattype. Kiest u voor hoge mechanische eigenschappen? Dan heeft de plaat een betere buigsterkte en houdt ze beter schroeven vast.
• Industriebouw?
  Antwoord u ‘ja’ op deze vraag? Dan brengt de beslissingsboom u bij platen met extreem hoge mechanische eigenschappen.

Hoe leest u de resultaten?

• Binnen eenzelfde rij nemen de sterkte en duurzaamheid toe van rechts naar links.
• Is een cel leeg? Dat betekent dat het plaattype misschien wel bestaat of bruikbaar is. Maar dat er geen specificaties voor bestaan. Wilt u toch een cel mét referenties? Dan hebt u twee mogelijkheden:
  • U kiest binnen dezelfde kolom een ander plaattype.
  • U kiest de eerstvolgende referentie links van de lege cel. Die heeft betere eigenschappen.

 

© Belgian Woodforum		© Belgian Woodforum

 

top

OSB-platen

OSB staat voor Oriented Strand Board. OSB-platen bestaan uit grote vlakke spanen of strands. Die zijn gemiddeld 1 tot 5 cm breed, 7 tot 10 cm lang en 0,5 mm dik. Ze zijn bovendien georiënteerd. Zo zijn de buigsterkte en elasticiteitsmodulus het hoogst in de richting van de buitenste spanen. En dat is meestal in de lengte.

Richting bepaalt sterkte
In tegenstelling tot gewone spaan- of vezelplaten, kan de gebruiker uitmaken wat de sterkste richting van een OSB-plaat is. Zijn hoge mechanische kwaliteiten maken OSB vooral geschikt voor specifieke, dragende toepassingen in de bouw.

Goede prijs-kwaliteitverhouding
OSB-platen hebben een goede prijs-kwaliteitverhouding.

Toepassingen van OSB (doc)top

Multiplexplaten

Multiplex bestaat uit op elkaar verlijmde lagen schilfineer. Foutvrij fineer? Dat kan alleen op basis van kwalitatief hoogstaande stammen met een voldoende grote diameter.

Verlijming met het oog op toepassing
Die verlijming gebeurt met een rotatie van 90° wat de platen een grote dimensionale stabiliteit oplevert. Voor multiplex van naaldhout – dat vooral naar de bouw gaat – wordt meestal fenolformaldehydelijm gebruikt. Die is goed bestand tegen water en koken. Multiplex van loofhout – vooral voor  binnentoepassingen – wordt meestal met ureumformaldehyde of melamineformaldehyde verlijmd.

Toepassingen van multiplex (doc)top

Spaanplaat

De grondstof voor spaanplaten is vooral dunningshout uit bossen en boomtoppen. Op die manier blijft het bosbeheer rendabel. Naast dat rondhout komen ook vaak bijproducten van zagerijen en houtresten in spaanplaten terecht. En soms vormen vlasscheven de basis.

Geperste lagen spaanders
Spaanplaten tellen drie tot vijf lagen spaanders die worden geperst. De druk waarmee dat gebeurt, bepaalt de volumieke massa en mechanische eigenschappen. De buitenste lagen spaanders zijn meestal fijner dan de binnenste. De overgang tussen de lagen is soms geleidelijk.

Verlijming met het oog op klimaat
Vochtbestendige platen zijn meestal verlijmd met melamineformaldehydelijmen, die versterkt zijn met fenol. Andere platen zijn met ureumformaldehyde verlijmd.

Toepassingen van spaanplaten (doc)top

Hardboardplaten

Hardboardvezelplaten zijn standaard 3,2 mm dik. Toch zijn er ook platen van 1,2 tot 8 mm dik. Hardboard bestaat uit natte houtvezels. Die worden uitgestrooid op een mat en samengeperst. Het water loopt daarbij weg langs een soort zeef onderaan, wat de achterkant een wafelmotief geeft. Naast hardboards bestaan ook medium boards, die iets minder hard zijn.

Vezelbinding en persing
De vezels binden zich vooral door vervilting, en omdat het hout lignine bevat. Soms wordt ook een beetje kunsthars toegevoegd. Persen gebeurt onder hoge druk en temperatuur. Het resultaat zijn platen met een volumieke massa van 850 tot 1050 kg/m³.

Toepassingen van hardboard (doc)top

MDF-platen

MDF staat voor Medium Density Fiberboard: een vezelplaat van gemiddelde densiteit. De vezels blijven droog en binden zich door kunsthars, niet door vervilting.

Bewerking zoals massief hout
MDF is ontwikkeld om even gemakkelijk bewerkbaar te zijn als massief hout. Je kunt MDF zagen, frezen en profileren of zelfs ermee beeldhouwen. In tegenstelling tot de andere plaattypes zien de kanten er na de bewerking vrij homogeen uit. Zodat u ze meteen kunt aflakken.

Toepassingen van MDF (doc)top